ውድብ ጥዕና ዓለም፡ ፀገማት ኣእምሮ 13% ካብ ዓለማዊ ፆር ሕማማት ክሕዝ ምዃኑ ይግምት። ጥዕና ኣእምሮን ተዛመድቲ ጉዳያትን ናይ ምቕራብን ምፍታሕን ቡዝሕ ኣገባባት ኣለዉ፣ ሓደ ካብኣቶም ዲጂታላዊ ቴክኖሎጂታት ካብ ዌብሳይትን ኦንላይን መድረኻትን ክሳብ ስማርትፎናት ምጥቃምን ቴሌፎንን ሞባይልን ኣፕሊኬሽናት ካብ ነዊሕ እዋን ኣትሒዙ ዝሓሸ ጥዕና ኣእምሮ ክረኽቡ እዮም። መስመራት ሓገዝ ንደወልቲ ቅኑዕ ሓበሬታ፣ ምኽርን ናብ ግቡእ ማሕበረሰብ መሰረት ዝገበረ ኣገልግሎታት ወይ ፀጋታት ሪፈራልን ንምሃብ ውፅኢታዊ መንገዲ የቕርቡ። መስመር ሓገዝ ሃቂ ንህዝቢ ትግራይ፣ ኣብዚ ቀረባ እዋን ካብ ኣዕናዊ ኲናትን ሰብኣዊ ቅልውላውን ሰለስተ ዓመት ዝወፅት ክልል ፍሉይን ወሳኒ ናይ ህይወት መስመርን እዩ። እቲ ግጭት ብሚልዮናት ዝቑፀሩ ሰባት ክሳቐዩን ክሕሰብ ዘይክእል ስንባደን ሞትን ምዝንባልን ኣጋጢምዎም እዩ። ኣብ ከምዚ ዝበለ ኣሰቃቒ ኩነታት፡ መስመር ሓገዝ ሃቂን ዝሰልጠኑ ኣተሓሕዛ ወይ ኣማኸርቲ ጻውዒትናን፡ ህዝቢ ትግራይ ዘጋጥሞ ብድሆታት ዕቤት ይርድኡ።

ሓንቲ ጓል 22 ዓመት ጎርዞ ናብ ሓቒ ናይ ሓገዝ መስመር ፍታሕ ንምርካብ ትድውል በዚ ድማ ነቲ ሰነ ኣእምሮ ምኽሪ ወሃባይ እዞም ዝስዕቡ ስምዒተት ትገልፀሉ ፅዑቕ ቃንዛ ስምዒትን ጭንቀት ፀገማትን ከም ጭንቀት፡ ፀቕጢ፡ ፅምዋ፡ ብኽያት፡ ነብሰ ቅትለት ሓሳብ፡ ተነፅሎን ጭንቀትን ምስ ድኽመት ብዙሕ ኣካላትን እዚ ኩሉ ነገራት ተደሚሩን ነይሩ። ንኽልቲኡ ማሕበራውን ሞያውን ኣሰራርሓኣ ዘዳኽም ምዃኑ’ዩ። ናብቲ ናይ ኣእምሮ ምኽሪ ወሃባይ ደዊላ ንነፍሲ ወከፍ መረረት ንዝሓለፈ 1 ዓመት ዝስምዓ ዝነበረ ነገር ነገረቶ። እቲ ናይ ሓቒ መስመር ሓገዝ ኣማኻሪ እዚ ክኸውን ከሎ ስምዒታታ ንምቕፅፃር ዝገበረቶ ቃልሲ ንምርዳእ ስምዒታታ፡ ነፍሲ ወከፍ ምልክታትን ጥርዓናትን ኣዝዩ ብጥንቃቐን ብሃንቀውታን ብንጥፈት ይሰምዕ ነበረ ። ብመሰረት ጥርዓና’ውን ማእከላይ ጭንቀት (ደረጃ III) ከምዘለዋ ተረጋጊጹ።ብድሕሪኡ እቲ ኣማኻሪ ኣብቲ ንዕላማ ውጥን ክንክንኣ ዝምልከት ፍወሳዊ ንጥፈት ብሓባር ክሰርሑን ብመሰረት ናታ ናይ ተግባር ወይ ስነ-ኣእምሮኣዊ ትምህርቲ ክህባ ክጅምሩን ከምዝኽእሉ ኣብ ሓሳብ ክትሕንፅፅ ሓጊዝዋ ምልክት ብምርኣይን ብሓባር ውጥን ስራሕ ብምትግባርን ምዕፅው ጉዳይ ቅድሚ 1 ሰሙን ተዛዚሙ።

እቲ ኣማኻሪ ድሕሪ 1 ሰሙን ቆፆሮ ብዛዕባ ሓፈሻዊ ኩነታት ናይቲ ብዓሚል ዝግበር ኣተገባብራ ፍወሳ ሓቲትዋ ፣ ፅቡቕ ኣጋጣሚ ኮይኑ እታ ዓሚል ምሉእ እቲ ብኣማኻሪ ዝወሃብ ናይ ስነ-ኣእምሮ ትምህርቲ ኣብ ግብሪ ካብ እትውዕል ጀሚራ ብኣመራርሓ ጉዳይ ምቹእን ዕግበትን ክስምዓ ጸኒሑ እዩ። ብመሰረት እታ ዓሚል ኣብ መጀመርታ ሰሙን ንኹሉ እቲ ናይ ምኽሪ ክፍለ ግዜ ንምትግባር ከተቋርፆ ድዩ ወይስ ክትቅፅሎ ትቃለስ ነይራ፣ ይኹን እምበር ከም ሙዚቃ ምስማዕ፣ ፍወሳ ምዝንጋዕ ጭዋዳታትን ኣእምሮኣዊ ምትእስሳርን ዝኣመሰሉ ንጥፈታት ምሕዋይ ክትለማመድ ፀኒሓ። መዓልታዊ ርኡይ ምምሕያሽ ክትገብር ከም ዝጸንሐትን ቀስ ብቐስ ጽቡቕ ምዕባለን ንኹሉ እቲ ዝተጠቕሰ ናይ ፓይኮኤዱኬሽን ክእለት ብዘይ ዝኾነ ተስፋ ምቑራፅ ከም ዝቕጽልን ከም ዝተሰምዓን፡ ኣብ መወዳእታ ጽቡቕን ሕጉስን ክስምዓ ከም ዝጸንሐን ኩሉ እቲ ጭንቀት፡ ፀቕጢ፡ ተነፅሎን ጭንቀትን ከም ዝነበረን ምጉዳል ዘርኢ እዩ። ካብ ሕማማ ድሕሪ ምሕዋያ ኣብ ሸባ ዩኒቨርስቲ ኮሌጅ መቐለ ናይ ሓፂር ኮርስ ኮምፒዩተር ሳይንስን ኣይቲ ፕሮግራም ተጀሚራ ኣላ። ከም ውፅኢቱ ድማ ነጥባ እውን ተመሓይሹ ምስ ስድራኣን ፈተውታን ርክብ እውን ዓብዩ ኣሎ።

ኣብቲ ምስ ስነ ኣእምሮ ምኽሪ ወሃባይ ኣብ ክልተ ሰሙን ዝካየድ ውልቃዊ ምኽሪ ምሃብን ንጥፈታት ኣእምሮኣዊ ምትእስሳር ምልምማዳን ኣብ መንገዳ ሕውየት ኣዝዩ ኣገዳሲ ተራ ተጻዊቱ። ኣብ መወዳእታ ድማ ዓቢ ምልኣትን ምስጋናን ነቲ ኣማኻሪ ስለቲ ዝወሃብ ዝነበረ ኣገልግሎትን ምኽርን ነበራ።

ንብዙሓት ሰባት ንዝተጎድኡ ኣብ ስራሕን ዝኾነ ፍፃመን ዝገድፍ ሕማማት ዘጋጥሞም፡ ከም ሓቒ ናይ ሓገዝ መስመር ዝኣመሰላ ትካላት፡ ኣብ ሕብረተሰብና ካብ ዘለዋ ውሑዳት መስመር ዝውክላ ኮይነን፡ ብእኡ ኣቢለን ድማ ንኻልኦት ምሕዋይ ክበፅሑን ባዕሎም ከስፋሕፍሑን ይኽእሉ።